مگس سرکه :
نام علمی آن
Drosophila melanogaster
در طبقهبندی جزو کلاس حشرات
راسته دوبالان
از خانواده Drosophilidae،
جنس Drosophila و
گونه Melanogaster میباشد.
مگس سرکه در همه محیطهای جغرافیایی، به جز نواحی قطبی یافت میشود. محیط طبیعی زندگی مگس سرکه نواحی گرمسیری است؛ اما، این مگس در سایر نقاط کره زمین (کوهها، جنگلها، چمنزارها و اطراف جویبارها) نیز یافت میشود. زیستگاه مگس سرکه رنج وسیعی داشته ولی محل اصلی زندگی آن در نواحی گرمسیری میباشد و غالبا در انبارهای منازل در اطراف خمرههای سرکه و ترشی یافت میشود. با این وجود، این مگس نواحی با دمای متفاوت را تحمل میکند.
تنها عوامل محدودکننده حیات این مگس، دمای محیط و رطوبت است. نام علمی این مگس یعنی Drosophila به مفهوم عاشق شبنم (lover of dew) میباشد و علت این نامگذاری این است که، این مگس دوستدار نواحی مرطوب برای زندگی است. رشد و نمو این گونه وابسته به دما بوده و مگسهای بالغ قادر به تحمل دماهای خیلی کم نمیباشند. در شرایط آب و هوایی سرد، معمولا مواد غذایی نیز کم یافت میشود و درنتیجه، مگس سرکه در دمای پایین دوام نمیآورد. درجه حرارت مناسب برای رشد آن 25 درجه سلسیوس بوده و نگهداری این مگس در دمای پایین (10 درجه سلسیوس) منجر به افزایش طول چرخه زندگی آن میشود. کوتاهترین زمان برای چرخه زندگی مگس سرکه (7 روز) در دمای 28 درجه سلسیوس میباشد؛ اما، در شرایط ایدهآل (دمای 25 درجه سلسیوس) طول چرخه زندگی مگس سرکه 5/8 روز خواهد بود. در طولانیترین حالت نیز طول این چرخه به 19 روز در دمای 18 درجه سلسیوس و بیش از 50 روز در دمای 12 درجه سلسیوس میرسد.
در شرایط شلوغ بودن محیط (یعنی تعداد زیاد مگسها در یک لوله آزمایش) زمان تکامل مگسها افزایش مییابد؛ و این درحالیست که، مگسهای خارج شده از تخم اندازه کوچکتری خواهند داشت.
مگس ماده به دفعات (تا پنج مرتبه) و هر مرتبه تقریبا 400 تخم (شکل 1) میگذارد و از این تخمها، که حدود 5/0 میلیمتر طول دارند، بعد از 12 الی 15 ساعت، لاروهای جدید سر بر میآورند. لاروها در طی چهار روز (در دمای 25 درجه سلسیوس) رشد کرده و دو بار پوست اندازی میکنند تا از لارو اینستار 1 به لاروهای اینستار 2 و 3، بترتیب، تبدیل شوند. در این مدت، لاروها از میکروارگانیسمهایی که موجب تجزیه مواد غذایی میشوند، تغذیه میکنند. سپس، لاروها به صورت یک کپسول درمیآیندکه پوپا (Pupa) نام داشته و چهار روز دیگر را در این کپسول طی میکنند. در طی این چهار روز، لارو دچار دگردیسی (Metamorphosis) شده، تا تبدیل به مگس بالغ گردد .
اهمیت مگس سرکه به عنوان مدل آزمایشگاهی :
1. دسترسی و نگهداری و پرورش این حشره در شرایط آزمایشگاهی آسان بوده و هزینه زیادی در بر ندارد.
2. دوره تکامل لاروی مگسسرکه کوتاه بوده و در مدت 10 روز در دمای محیط، نسل جدیدی از آن بوجود میآید.
3. مگسهای ماده در دوران زندگی به دفعات متعدد، تخمریزی نموده (100 تخم در روز) و تعداد تخمها در هر دوره نسبتا زیاد (شاید 2000 عدد در دوران زندگی) است.
4. مگسهای نر و ماده به راحتی قابل تشخیص بوده و ویرجینگیری در این حشره راحت میباشد.
5. با در نظر گرفتن تعداد کروموزومها (چهار جفت) مطالعه صفات نسبت به سایر موجودات آسانتر است.
6. باندهای موجود در کروموزومهای پلیتن لارو مگس سرکه مطالعه اکثر پدیدههای کروموزومی نظیر واژگونیها، حذفها و جابجاییها را ممکن میسازد.
7. مگسهای نر نوترکیبی میوزی نداشته و بنابراین، مطالعات ژنتیکی در آنها راحتتر است.
8. کل نقشه ژنتیکی آن مشخص شده و در دسترس است.